بررسی امکان تشکیل بانک بذر خاک و رابطه آن با پوشش گیاهی سطح زمین در مراتع جلگه¬ای شهرستان بهشهر، استان مازندران

اکوسیستم¬های مرتعی در مناطق جلگه¬ای مازندران بخش مهمی از تنوع زیستی منطقه رویشی هیرکانی را در خود جای داده-اند. این اراضی در طی سالیان گذشته دستخوش تغییرات و تخریب زیاد شده¬اند. مدیریت و حفاظت از مساحت¬های اندک و باقیمانده این مراتع مستلزم شناسایی و تفکیک تیپ¬های مهم گیاهی و عوامل محیطی موثر بر آنها و هم چنین ذخایر بذر گیاهان در خاک است. هدف از این تحقیق در ابتدا شناسایی تیپ¬های گیاهی و تعیین مهم¬ترین خصوصیات خاک موثر بر پراکنش تیپ¬های گیاهی در مراتع جلگه¬ای ناحیه رویشی هیرکانی در شهرستان بهشهر، استان مازندران بوده است. هم چنین امکان تشکیل بانک بذر خاک و رابطه آن با پوشش گیاهی سطح زمین نیز مورد مطالعه قرار گرفت. پوشش گیاهی در امتداد ترانسکت¬های 100 متری و در پلات¬های یک متر مربعی نمونه¬بردای شدند. نمونه¬برداری بانک بذر خاک از دو عمق صفر تا 5 و 5 تا 10 سانتی¬متری خاک انجام شد. نمونه¬های خاک به منظور جوانه¬زنی بذور در گلخانه قرار داده شده و بذرهای جوانه زده شناسایی شدند. نتایج آنالیز خوشه¬ای منجر به تفکیک شش تیپ گیاهی در منطقه گردید. نتایج آنالیز واریانس نشان داد که شاخص¬های تنوع و غنای گونه¬ای تیپ گیاهی artemisia sieberi-medicago sp. به طور معنی¬داری بیشتر از سایر تیپ-های گیاهی بود. نتایج آنالیز چند متغیره rda نشان داد که خصوصیات خاک پراکنش گونه¬هایی گیاهی را به طور معنی-داری تحت تاثیر قرار می¬دهد. شوری، بافت خاک و رطوبت خاک مهمترین خصوصیات خاک در استقرار و پراکنش تیپ¬های گیاهی در منطقه بودند. میانگین تعداد کل بذر جوانه زده 07/10255 بذر در متر مربع بوده که 84/85 درصد از عمق اول و 16/14 درصد از عمق دوم خاک بودند. گونه¬های juncus maritimus و spergularia marina به ترتیب با 12/5308 و 54/1700 بذر در متر مربع بیشترین تراکم بذر را در بانک بذر خاک داشتند. تیپ گیاهی juncus maritimus با 28 گونه بیشترین تعداد گونه در بانک بذر خاک را داشته و تیپ گیاهی salicornia europaea-spergularia marina با هفت گونه کمترین تعداد گونه را داشته است. پوشش گیاهی سطح زمین از تنوع و غنای گونه¬ای بیشتری نسبت به بانک بذر خاک برخوردار می¬باشد. تعداد 33 گونه بین پوشش گیاهی و بانک بذر خاک مشترک بود. نتایج حاصل از آزمون منتل برمبنای شاخص تشابه سورنسون نشان داد که بین پوشش گیاهی و بانک بذر خاک همبستگی معنی¬داری وجود ندارد.